پشه ائدس ناقل شناخته شده چندین ویروس از جمله ویروس تب زرد، ویروس دنگی ویروس چیکونگونیا و ویروس زیکا است. در اروپا هر ساله موارد وارداتی آلوده شدن به این ویروس ها گزارش می شود.

در زمان قدیم وجود پشه ائدس در مناطق زیر گزارش شده است:

همه کشورهای مدیترانه ای (اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا)، قفقاز (جنوب روسیه، گرجستان، آذربایجان)، هر دو مجمع الجزایر اقیانوس اطلس (قناری و آزور).

اما امروزه در سرتاسر مناطق گرمسیری، از جمله آفریقا (از جایی که منشا گرفته است) و تعدادی از مناطق نیمه گرمسیری مانند: جنوب شرقی ایالات متحده، خاورمیانه، جنوب شرقی آسیا، اقیانوس آرام و جزایر هند، شمال استرالیا مشاهده شده است.

حشره شناسی

نام گونه/طبقه بندی:

Aedes (Stegomyia) aegypti (Linnaeus، 1762)

نام رایج: پشه تب زرد

مترادف ها و نام های دیگر مورد استفاده:

Stegomyia aegypti (sensu Reine)

خصوصیات مورفولوژیکی و گونه های مشابه

بزرگسالان این گونه پشه نسبتا کوچک هستند و به دلیل وجود تکه های فلس سفید نقره ای در پس زمینه سیاه روی پاها و سایر قسمت های بدن دارای الگوی سیاه و سفید هستند. برخی از پشه‌های بومی نیز چنین تضادهایی را نشان می‌دهند (قهوه‌ای‌تر و مایل به زرد) اما این تضادها کمتر آشکار هستند. با این حال، پشه آئدس را می توان با سایر گونه های مهاجم (Ae. Albopictus، Ae. Japonicus) یا بومی (Ae. Cretinus، محدود به قبرس، یونان و ترکیه) اشتباه گرفت. ویژگی تشخیصی غالب وجود فلس های نقره ای به شکل چنگ در پس زمینه سیاه بر روی اسکوتوم (قسمت پشتی قفسه سینه) است. شکل خانگی (Ae. Aegypti aegypti) از جد خود (Ae. Aegypti formosus) رنگ پریده‌تر است و در اولین ترژیت شکمی دارای فلس‌های سفید است. دومی محدود به آفریقا، در جنوب صحرا است، و به عنوان تولید مثل در زیستگاه های طبیعی در مناطق جنگلی یا بوته ای، دور از مکان های سکونت انسانی ثبت شده است.

فراوانی فصلی

ائدس در طول سال فعال است و اوج فراوانی آن از آگوست تا اکتبر است

میزبان پشه آئدس

میزبانهای پشه آئدس پرندگان، پستانداران وانسانها است، اما پشه آئدس از میان میزبان های پستاندار ترجیحاً انسان را حتی در حضور میزبان های جایگزین برای تغذیه انتخاب می کند. همچنین چندین بار در طول یک چرخه گونوتروفیک (تغذیه، چرخه تولید تخم) تغذیه می کند که از پیامدهای آن انتقال بیماریست.

زیستگاه های آن

از نظر تاریخی، پشه ائدس در مناطق جنگلی یافت می شود و از سوراخ درختان به عنوان زیستگاه استفاده می کند. امروزه با سازگاری با محیطهای شهری، از طیف گسترده ای از مخازن مصنوعی مانند گلدان ها، مخازن آب و لاستیک ها برای زیستگاهشان بهره برداری می کند و همچنین از زیستگاه‌های آبی زیرزمینی مانند مخازن سپتیک استفاده می‌کند و می‌تواند برای استفاده از زیستگاه‌های مخازن آبی داخلی و خارجی در یک منطقه سازگار شوند. سازگاری با پرورش در فضای باز ممکن است منجر به افزایش تعداد جمعیت پشه آئدس و دشواری در اجرای روش های کنترل آن شود . یک مطالعه در برزیل نشان داد که تعداد زیادی تخم در مکان‌های تخمگذاری نزدیک به جمعیت انسانی وجود دارد تخم‌هایی که روی سطح آب یا نزدیک آن گذاشته می‌شوند معمولاً در برابر خشک شدن مقاوم هستند.

شکل خانگی ائدس اغلب در فاصله 100 متری سکونتگاه های انسانی یافت می شود اگرچه برخی از مطالعات نشان داده اند که زیستگاه های زاد و ولد را می توان دور از خانه های انسان نیز یافت. پشه آئدس سکونتگاه‌های انسانی را ترجیح می‌دهند زیرا امکانات استراحت و میزبانی را فراهم می‌کنند

اپیدمیولوژی و انتقال عوامل بیماری زا

پشه آئدس به عنوان انتقال دهنده ویروس دنگی، ویروس تب زرد، ویروس چیکونگونیا و ویروس زیکا شناخته شده است. به عنوان یک ناقل بالقوه Venezuelan Equine Encephalitis virus عنوان شده است و مطالعات قابلیت ناقل نشان داده است که پشه آئدس قادر به انتقال ویروس نیل غربی است.

چیکونگونیا

پشه آئدس ناقل اولیه ویروس چیکونگونیا است. پشه آئدس تقریباً در تمام اپیدمی های چیکونگونیا در آفریقا، هند و سایر کشورهای جنوب شرقی آسیا دخیل بوده است. این گونه باعث شیوع چیکونگونیا در کنیا (2004) و جزایر کومور (2005) شد که در مورد دوم 63٪ از جمعیت را تحت تأثیر قرار داد. یک بررسی حشره شناسی پس از شیوع ویروس چیکونگونیا در یمن (2010/2011) وجود ویروس را درپشه ائدس جمع آوری شده در مزرعه نشان داد. اخیراً، پشه آئدس در شیوع بزرگ چیکونگونیا در اقیانوس آرام و کارائیب شرکت داشت در نتیجه، آسیب پذیری اروپا در برابر ویروس افزایش یافته است.

دنگی

پشه آئدس ناقل اولیه دنگی است هر چهار سروتیپ دنگی از ائدس جمع آوری شده از محیط جدا شده اند.

پشه آئدس مدت‌هاست که به عنوان ناقل بیماری دنگی شناخته شده است و باعث اپیدمی‌های بزرگ تب دنگی در قاره آمریکا و آسیای جنوب شرقی می‌شود. بروز جهانی دنگی نیز در 25 سال گذشته افزایش یافته است. از لحاظ تاریخی، شیوع بیماری در اروپا نیز گزارش شده است، که یکی از بزرگترین شیوع های ثبت شده در آتن و مناطق همسایه یونان طی دوره 1927-1928 رخ داده است در سال 2012، یک شیوع بزرگ تب دنگی در منطقه خودمختار پرتغال مادیر رخ داد .